Nhưng Đức ái ở đây là gì? Công bằng ở đây là gì? Tại sao hai nhân đức này đòi buộc mỗi người chúng ta đều phải tu dưỡng hoài. Nhất là các vị có chức sắc phải tu dưỡng hoài, nếu không tu dưỡng thì sẽ ra làm sao? Đó là một câu hỏi đã đặt ra cho mỗi người chúng ta, nhất là những Kitô hữu, những vị có chức thánh, có chức sắc phải lo bồi dưỡng hoài. Ta thử đi phân tích như sau.
Câu chuyện về lòng bác ái Đại văn hào Pháp Victo Hugo đã tạo ra hai nhân vật Jean Vajean và Myrien trong tác phẩm “Những người khốn khổ” để tạo minh chứng cho mọi thời đại, chính các công việc bác ái, từ thiện đã cải tạo được biết bao các phần tử xa đọa, biết bao con người nguy hại cho gia đình và cho xã hội.
Một chiều nọ tại Montreil nước Pháp, một đám cháy lớn xảy ra gần trong khu vực có nhà ông cảnh sát trưởng. Người ta thấy một người lạ mặt chữa cháy một cách hăng say, đặc biệt là , duy chỉ có anh ta đủ can đảm xông vào ngọn lửa để cứu hai con ông cảnh sát và đưa hai em ra ngoài an toàn. Từ đó, người thanh niên này được dân địa phương giúp đỡ, anh xưng tên là Madeleine. Anh tận tụy với mọi người, sống vui vẻ, đầy tình thương, đầy bác ái, anh đã chiếm được cảm tình từ người già đến trẻ con Montreil. Kết quả là trong kỳ bầu thị trường, anh đã đắc cử. Ông thị trưởng Madeleine sống đơn sơ, thương yêu và hay giúp đỡ mọi người. Ông sống bình dị, bác ái, lo mở mang nhà dưỡng lão, trường học, cô nhi viện, viện tế bần. Ông thường có mặt trong các gia đình tang chế, thích thăm người bệnh hơn là tới các cuôc hội hè, yến tiệc linh đình. Ông được mọi người kính trọng, yêu quý..Nhưng một số các mệnh phụ trong tỉnh, bạ miệng, đồn đại với nhau rằng: ông là một nhà phù thủy. Lý đó đó là ông có một căn phòng kín, không cho ai lui tới, phải chăng ông luyện bùa phép ở đó chăng?
Quả thật, ông có một căn phòng đặc biệt không phải ở chõ căn phòng được trang hoàng lộng lẫy, hay chứa những dụng cụ ma quái, mà đó chỉ là một căn phòng rất đơn sơ, đơn sơ tới nõi căn phòng duy chỉ có một chiếc bàn, trên bày hai chân đèn bằng bạc. Ông thường ngắm nghĩa và tôn trọng hai chân đèn này như một bảo vật qúy nhất của đời ông. Câu chuyện dưới hai chân đèn này cũng có thể là biến cố quan trọng nhất trong đời ông.
Thực ra, thị trưởng Madeleine có tên thực là Jean Vajean. Jean Vanjean (Giăng Văn Giăng) mồ côi cha mẹ từ nhỏ và sống với chị gái. Chị gái anh quá nghèo, và có tới 7 đứa con nheo nhóc. Một hôm, không có gì ăn, thương các cháu bị đói, anh đã tới cửa hiệu bánh của lão Mobe, đạp tủ kính, lấy trộm bánh về cho các cháu. Jean Vajean bị bắt và hầu tòa. Tòa kết án anh 5 năm khổ sai về tội ăn trộm có phá hại nhà cửa.
Nhưng ở tù được bốn năm, anh vượt ngục. Jean Vanjean lại bị bắt và mức án của anh tăng lên 5 năm nữa. Anh phải ngồi từ them 6 năm. Được 3 năm, anh lại vượt ngục, và lần này không thành. Mức án của anh tăng thêm 3 năm nữa. Tổng cộng, Jean Vanjean bị giam đúng 13 năm tù. Thời gian trong tù, anh đã suy nghĩ tình đời éo le, luật lệ bất công của xã hội: vì một chiếc bánh mà phải xiềng xích giữ khổ sở 13 năm tù.. Anh quyết tâm, ra khỏi tù, anh sẽ trả thù người đời cho hả giận. Khi anh ra tù, với số tiền lộ phí nhà giam cấp cho anh, anh đi bộ về quê nhà.
Giữa đường, trời tối, anh vào một quán ăn, nhưng khi người ta khám phá ra anh là một phạm nhân mới được tự do, thì không một ai dám chứa chấp anh , mặc dầu anh có đủ tiền trả một bữa ăn và qua một đêm trọ.
Anh phải lang thang giữa đường phố, cuối cùng anh định ngủ ở tháp chuông của một ngôi thánh đường. Nhưng có mấy bà đi nhà thờ, chỉ cho anh biết: anh có thể đi tới ngủ nhờ nơi tòa giám mục của giám mục Myrien (GM. Myrien) ở gần đó.
GM.Myrien là con người sống đạo đức, sống bác ái, quảng đại với mọi người. Tối hôm đó, Jean Vajean tới tòa giám mục xin ở trọ một đêm. Anh bỡ ngỡ vì chính ĐC.Myrien (đức cha Myrien) niềm nở đón tiếp anh, coi anh như một vị khác quý. Ông bắt người giúp việc soạn bữa để anh cùng ngồi bàn dung cơm chung với ngài. Cũng như thường lệ, khi có khách, Ông thường đưa bộ muỗng đĩa bạc để tiếp anh. Anh được ĐC.Myrien gọi bằng “ông” : tiếng mà suốt đời anh chưa ai gọi bao giờ
Tuy nhiên anh vẫn còn nuôi lòng căm thù, hận đời. Đêm đó, Jean Vajean dược ĐC.Myrien cho ngủ trong phòng khách thông liền với phòng Ông.
Nửa đêm thức giấc, anh sang phòng ĐC.Myrien, thấy Ông đang ngủ ngon, nết mặt vẫn tóa ra một vẻ thánh thiện, bình thản , êm đềm, đáng kính nên anh không nỡ tâm sát hại mà chỉ qua phòng ăn lấy bộ đồ muỗng, thìa, đĩa bạc rồi tẩu thoát.
Sáng sớm, người giúp việc càu nhàu và cho Đức Cha biết là “ông khách quý” của Đức cha đã ra đi và mang theo bộ đồ ăn quý nhất của Giám mục. Ông chỉ cười và coi như không có chuyện gì xảy ra. Nhưng lát sau, người ta thấy cảnh sát điệu Jean Vajean vào tòa giám mục, vì cảnh sát vừa bắt được anh, khám sét thấy trong hành lý của anh có mộ đồ ăn bạc. Cảnh sát nghi là anh đã ăn trộm những đồ này của tòa Giám Mục và giải anh vào gặp Đức Cha Myrien để tìm hiểu thực hư.
Nhưng ĐC.Myrien vừa thấy anh, ngài đã niềm nở chào anh và nói: “Hôm qua tôi cho anh bộ muỗng đĩa, tôi còn cho anh cả đôi chân đèn trong phòng ngủ, đôi chân đèn này cũng bằng bạc, ít ra cũng bán được 200 quan, sao anh lại bỏ quên không lấy ?”
Rồi Ông đưa cả đôi chân đèn trong phòng ngủ cho anh. Thấy vậy, cảnh sát bỏ đi, vì cho là chính đức cha đã tặng anh các đồ vật đó.
Khi cảnh sát đi rồi, Jean Vajean sững sờ đứng một mình với Ông. Ông nói nhỏ với anh: “thôi con đi, đừng bao giờ quên lời cha. Con hứa với cha là con sẽ dung số tiền bác các đồ này, để làm lại cuộc đời, sống lương thiện giúp ích cho xã hội”
Jean Vajean, một người đã nung nấu hận thù ròng rã 13 năm, nhưng qua một đêm sống với ĐC.Myrien, anh đã đổi thành con người mới, bỏ lòng hận thù, quyết tâm làm lại cuộc đời.
Anh không về quê, anh qua Montreil vào đúng buổi chiều xảy ra đám cháy… Chính anh đã liều mạng xông vào lửa, cứu hai con của ông cảnh sát khỏi bị cháy…và anh đã đổi tên là Madeleine. Anh trân trọng giữ hai chân đèn của Giám Mục Myrien để luôn ghi nhớ và thực hành điều Ông dạy anh.
Đối xử tốt với người, sống bác ái thực sự với người, là một trong những điều hữu hiệu nhất để cải tạo một con người xấu thành tốt”. Chính trong sự bác ái ấy đã biến nhiều phần tử xấu trong xã hội thành nhiều con người tốt giúp ích cho xã hội này. Nó làm cho xã hội thêm phong phú, sinh động và hấp dẫn.
Nhà mô phạm và chính trị gia người Mỹ Horace Mann có lần đã nói: “Việc thương xót cho cảnh khốn cùng chỉ là bản tính của con người; cố gắng giúp đỡ những người trong cảnh khốn cùng mới là giống như Thượng Đế.” Lòng bác ái là kiên nhẫn với một người nào đó là người làm cho chúng ta thất vọng. Đó là không để bị thúc đẩy để trở nên bị tổn thương dễ dàng. Đó là chấp nhận những yếu kém và khuyết điểm. Đó là chấp nhận bản tính thật của người khác. Đó là cái nhìn vượt quá những diện mạo bên ngoài đến những thuộc tính mà sẽ không giảm bớt với thời gian. Đó là không để cho bị thúc đẩy để phân biệt những người khác.Lòng bác ái, tình yêu thanh khiết của Đấng Ky Tô, được thể hiện khi một nhóm thiếu nữ từ tiểu giáo khu những người độc thân đã đi hằng trăm dặm để tham dự tang lễ của mẹ của một chị trong Hội Phụ Nữ. Lòng bác ái được thể hiện khi các giảng viên thăm viếng đầy tận tụy trở lại thăm một chị phụ nữ lãnh đạm, có phần khó tính vào tháng này qua tháng khác, năm này qua năm khác. Lòng bác ái thật hiển nhiên khi một góa phụ lớn tuổi được nhớ đến và được đưa đến các buổi lễ của tiểu giáo khu và các sinh hoạt của Hội Phụ Nữ. Lòng bác ái được cảm nhận khi chị phụ nữ ngồi một mình trong Hội Phụ Nữ nhận được lời mời: “Hãy đến đây—ngồi gần chúng tôi.”Trong một trăm cách nhỏ nhặt, tất cả các chị em đều thể hiện lòng bác ái. Cuộc sống không hoàn hảo đối với bất cứ một ai trong chúng ta. Thay vì xét đoán và chỉ trích nhau, cầu xin cho chúng ta có tình yêu thương thanh khiết của Đấng Ky Tô dành cho đồng bào của mình trong cuộc hành trình suốt cuộc sống này. Cầu xin cho chúng ta nhận ra rằng mỗi chị em phụ nữ đang cố gắng hết sức mình để đối phó với những thử thách trước mặt họ và cầu xin cho chúng ta cố gắng hết sức mình để giúp đỡ. Lòng bác ái đã được định nghĩa là “loại tình thương yêu cao quý và mạnh mẽ nhất” “tình thương yêu thanh khiết của Đấng Ky Tô … ; và vào ngày sau cùng ai được tìm thấy rằng có được nó thì sẽ được mọi điều tốt lành.” “Lòng bác ái không bao giờ hư mất.” Cầu xin cho câu phương châm lâu đời này của Hội Phụ Nữ, lẽ thật vô tận này, hướng dẫn các chị em trong mọi việc làm của mình. Cầu xin cho câu phương châm này thấm nhuần vào chính tâm hồn của các chị em và được biểu lộ trong mọi ý nghĩ và hành động của các chị em. Tôi bày tỏ tình yêu thương của tôi đối với các chị em, là các chị em của tôi, và cầu nguyện rằng các phước lành của Thiên Thượng sẽ mãi mãi thuộc về các chị em.
Chính sự bác ái luôn in đậm dấu ấn của chúng ta sau mỗi lần chúng ta làm. Nhưng chúng ta phải làm bằng sự thành thật, không giả dối, không khoe khoang. Chính cái đó sẽ giúp cho chúng ta rất nhiều về mọi mặt. Cái đó giúp ta sẽ cảm thấy hạnh phúc trong mình khi thấy người khác hạnh phúc. Như trong thư gửi tín hữu Corinto, Thánh Phaolô diễn tả cách chúng ta làm mọi sự như thế nào cho phù hợp với lòng yêu thương của chúng ta “Hãy làm mọi sự vì đức ái.” (1Cr 16,14). Khi chúng ta đối xử vói nhau trong Hội Thánh giữa nhau có chức hay không có chức thì trong thư Corinto, Thánh Phaolô đã nói rõ “Vậy, trước mặt các Hội Thánh, anh em hãy tỏ cho những người đó thấy đức ái của anh em, và cho họ biết là chúng tôi có lý để tự hào về anh em.” (2Cr 8,24).
Chính trong tình bác ái đó mà làm cho nhiều người nghèo ở những vùng sâu
và xa rất yêu thích của nhiều người tình nguyện viên trong công việc âm thầm đã làm …