Lễ Thánh Gia-cô-bê Tông Đồ
“Con Người đến không phải để được người ta phục vụ”
(Mt 20, 20-28)
Để hiểu hết mức độ nghiêm trọng của câu chuyện, mà bài Tin Mừng thuật lại, chúng ta đừng quên khung cảnh (c. 17-19) ; khung cảnh ở đây là một lời loan báo : Đức Giêsu loan báo cuộc thương khó lần thứ ba và cũng là lần cuối. Và lần này có nhiều chi tiết nhất. Điều này cũng dễ hiểu, vì Chúa cũng nhận ra và hiểu từ từ mỗi lúc mỗi rõ hơn những gì sẽ chờ mình ở phía trước, trong cuộc Thương Khó.
Như thế, một đàng Đức Giê-su đang hướng tới con đường Thập Giá để trở nên nhỏ bé, để tự xóa mình đi, để dâng hiến và phục vụ. Đàng khác, nơi các môn đệ, lại tồn tại một giấc mơ quyền bính, và điều này tất yếu kéo theo sự ganh tị, tranh chấp và loại trừ. Có lẽ chúng ta không có « giấc mơ quyền bính » như thế, nhưng chắc chắn chúng ta có những gắn bó và quyến luyến đi ngược với con đường Thập Giá của Đức Ki-tô. Vì thế, chúng ta được mời gọi luôn luôn soi mình vào Đức Giê-su chịu đóng đinh, cá nhân cũng như cộng đoàn.
1. Người mẹ và hai người con (c. 20-21)
Nhìn ngắm ba mẹ con : mẹ đi trước các con theo sau. Dù sao chúng ta cũng phải cảm phục bà mẹ. Điều này làm chúng ta nhớ đến bà mẹ của nhân vật Giuse trong phim « Ông thánh bất đắc dĩ ». Trong bộ phim này, người con (Giuse) còn non trẻ và khờ khạo, nên mẹ phải lo liệu hết. Nhưng Giacôbê và Gioan chắc chắn không còn non trẻ và khờ khạo : hai người đã nghe tiếng gọi, tự do từ bỏ lưới, thuyền, gia đình để đáp lại tiếng gọi ; họ đã đi theo Đức Giêsu được một thời gian đáng kể (chúng ta đang ở ch. 20 của Tin Mừng theo thánh Mat-thêu, và Đức Giêsu đã loan báo cuộc thương khó đến lần thứ ba với nhiều chi tiết). Như thế, hai ông thực sự có ý muốn, có suy tính và có cả một kế hoạch để thực hiện : hình ảnh lẽo đẽo theo mẹ minh hoạ điều này. Hóa ra, hai ông theo Chúa, nhưng vẫn còn « theo mẹ » ! Như thế, tham vọng kiểu này có thể xẩy ra bất cứ lúc nào trong hành trình người môn đệ theo Thầy Giêsu ; chúng ta được mời gọi nhận ra mình nơi hình ảnh này, vì đi theo mẹ cũng có nhiều cách thể hiện.
Người mẹ đến bái lạy và kêu xin người một điều. Đức Giê-su hỏi bà : bà muốn gì ? Bà thưa : « Xin Thầy truyền cho hai con tôi đây, một người ngồi bên hữu, một người bên tả Thầy trong Nước Thầy ». Như thế, dường như hai môn đệ coi việc đi theo Đức Giêsu như là một con đường, một cách thức để có quyền bính ! Và khi có quyền bính thì có tất cả, trong xã hội cũng như trong Giáo Hội.
Ngày nay, các bà mẹ (có thể hiểu rộng hơn là gia đình và họ hàng) đều muốn con mình được ngồi trên cao ; và bản thân người đi tu cũng muốn như thế ; và nhiều khi chức thánh cũng được hiểu như là một thứ quyền bính : quyền thánh hoá, quyền giáo huấn, quyền quản trị. Vì thế, đời sống thánh hiến của các nữ tu diễn tả tốt hơn những giá trị của Tin Mừng, nhất là mầu nhiệm Vượt Qua của Đức Ki-tô : âm thầm, hi sinh, phục vụ quên mình, tuỳ thuộc, bé nhỏ….
2. Đức Giêsu và hai môn đệ (c. 22-23)
Chúng ta cần lắng nghe và suy gẫm từng chữ. Đức Giêsu không quan tâm đến điều họ xin, thậm chí Ngài cũng không có quyền. Ngài chỉ quan tâm đến chén Ngài sắp uống. Có lẽ hai người tưởng là chén rượu nho thơm ngon, nên trả lời mau mắn : « Thưa uống nổi ». Chén ngài sắp uống là chén nộp mình cho sự dữ ; và khi biến cố xẩy ra, tất cả sẽ bỏ chạy !
Đức Giêsu không có quyền bính kiểu này : thống trị, lãnh đạo, điều khiển, áp đặt… Đúng là Ngài có quyền bính, nhưng quyền bính của ngài không như kiểu quyền bính thế gian : « thủ lãnh thế gian thì dùng uy mà thống trị dân, những người làm lớn thì lấy quyền cai quản dân » (c. 25). Quyền bính của Đức Giêsu là quyền bính của ánh sáng, của sự thật và của sự sống ; và ánh sáng, sự thật và sự sống được diễn tả tốt nhất bởi sự hiền lành, phục vụ, bởi hy sinh và dâng hiến mạng sống.
3. Muời môn đệ còn lại và Đức Giê-su (c. 24-28)
Các môn đệ khác tỏ ra tức tối, điều này có nghĩa là các ông có cùng một tham vọng. Lòng ham muốn lây lan, sinh sôi nẩy nở từ thủa ban đầu của sự sống con người ; và chỉ có cây Thập Giá mới chữa lành được thôi. Trình thuật Tin Mừng chỉ kể lại chỉ trong vài dòng chữ, nhưng nói lên biết bao điều sâu kín. Chúng ta hãy nhìn ra lòng ham muốn đã tác hại như thế nào trong tương quan với Chúa và với nhau.
Đức Giê-su nói : « Cũng như Con Người đến không phải để được người ta phục vụ, nhưng là để phục vụ và hiến dâng mạng sống làm giá chuộc muôn người ». Cuộc đời của Đức Giêsu là như thế đó : phục vụ là lẽ sống, là lý do hiện hữu. Phục vụ và hiến dâng cũng phải là lẽ sống của chúng ta, như đã là lẽ sống của Chúa.
Để cho phục vụ và phục vụ đến cùng trở thành lẽ sống của chúng ta, theo gương của thánh Gia-cô-bê Tông Đồ mà chúng ta mừng kính hôm nay, chúng ta đã được Chúa phục vụ trước và Ngài vẫn phục vụ chúng ta hằng ngày trong cuộc sống và trong Thánh Lễ. Hơn nữa, trong đời sống phục vụ, chính Chúa thúc đẩy chúng ta phục vụ, Ngài phục vụ với chúng ta và Ngài phục vụ trong chúng ta, như chúng ta vẫn tuyên xưng hằng ngày : « Chính nhờ Đức Ki-tô, trong Đức Ki-tô và với Đức Ki-tô ».
Lm. Giuse Nguyễn Văn Lộc, SJ